Het coronavirus

  • Posted on

We hebben het vaak over ‘corona’, maar officieel heet de ziekte COVID-19. De ziekte wordt veroorzaakt door het coronavirus SARS severe acute respiratory syndrome -CoV coronavirus -2. De klachten kunnen lijken op een verkoudheid. De ziekte kan een ernstige longontsteking veroorzaken, waar soms ook mensen aan overlijden.

Wat is COVID-19?

COVID-19 is de ziekte die wordt veroorzaakt door het coronavirus  SARS-CoV-2. De ziekte kan luchtwegklachten en koorts veroorzaken en in ernstige gevallen ademhalingsproblemen. Het virus wordt verspreid door hoesten en niezen. Via druppeltjes komt het zo in de lucht. Als andere mensen die druppeltjes inademen, of bijvoorbeeld via de handen in de mond, neus of ogen krijgen, kunnen zij besmet raken met het virus.

Wat zijn de symptomen van COVID-19?

De meestvoorkomende klachten bij COVID-19:

  • Verkoudheidsklachten (zoals neusverkoudheid, loopneus, niezen, keelpijn)
  • Hoesten
  • Benauwdheid
  • Verhoging of koorts
  • Plotseling verlies van reuk en/of smaak (zonder neusverstopping)

Minder voorkomende klachten:

  • Vermoeidheid
  • Algehele pijnklachten
  • Oogpijn
  • Spierpijn
  • Duizeligheid
  • Prikkelbaarheid/verwardheid
  • Buikpijn
  • Afvallen/verlies van eetlust
  • Diarree
  • Overgeven / misselijkheid
  • Oogontsteking
  • Verschillende huidafwijkingen
  • Zich niet lekker voelen

Incubatietijd

De periode tussen het moment dat je besmet raakt en dat je klachten krijgt heet incubatietijd. Als je besmet raakt met het coronavirus SARS severe acute respiratory syndrome -CoV coronavirus -2 duurt het meestal 5 tot 6 dagen voordat je klachten krijgt. De incubatietijd van SARS-CoV-2 ligt tussen de 2 en 14 dagen. Uit het bron- en contactonderzoek blijkt dat bij 99% van de contacten die klachten krijgt, dit gebeurt binnen 10 dagen na het laatste contact. Dit is de reden dat per 19 augustus de quarantainetijd is verkort tot 10 dagen.

Als je klachten hebt die passen bij COVID-19

  • Heb je milde klachten, zoals neusverkoudheid, loopneus, niezen, keelpijn, lichte hoest of verhoging tot 38 graden Celsius? En/of heb je  plotseling verlies van reuk of smaak? Laat je testen en blijf thuis tot de uitslag bekend is. Doe geen boodschappen en ontvang geen bezoek. Laat anderen boodschappen doen of laat ze bezorgen, zorg dat een ander de hond uitlaat. Voor huisgenoten zonder klachten gelden de basisregels die voor iedereen in Nederland gelden. 
  • Heb je koorts (38 graden Celsius of hoger) en/of benauwdheid? En heb je huisgenoten? Ook zij blijven thuis als je naast milde coronaklachten ook last hebt van koorts of benauwdheid.  Lees meer hierover op rijksoverheid.nl.
    • Als de uitslag van de test negatief is, dan had je op het moment dat je getest werd geen infectie met het coronavirus SARS-CoV-2. Je hoeft niet meer thuis te blijven en mag weer doen wat je normaal ook zou doen (bijv. werken of naar school). Dit geldt niet als je binnen moest blijven omdat je contact bent van een persoon met COVID-19 en in quarantaine zit. Je kunt je dan zonder klachten laten testen vanaf dag 5 van de quarantaineperiode. Is de uitslag negatief, dan hoef je als contact van een persoon met COVID-19 ook niet meer thuis te blijven. Het is wel belangrijk dat je contact met kwetsbare mensen vermijdt tot en met de 10 dag na het laatste risicovolle contact. Blijf je ook aan de regels houden die voor iedereen in Nederland gelden: houd 1,5 meter afstand van mensen die niet bij je in huis wonen, was regelmatig je handen en hoest en nies in je elleboog. 
      Krijg je (nieuwe) klachten die kunnen passen bij COVID-19, of verergeren je klachten? Blijf dan thuis en maak direct (opnieuw) een afspraak voor een coronatest via het landelijke afsprakennummer 0800- 1202.
      Neem bij ernstige klachten telefonisch contact op met de huisarts of huisartsenpost.
    • Als uit de test blijkt dat je wel COVID-19 hebt, blijven ook huisgenoten zonder klachten thuis. Ga naar meer informatie over de leefregels thuis en wat je moet doen als je COVID-19 hebt.  

Isolatie: als je ziek bent

Als je klachten hebt die bij COVID-19 passen, of je hebt COVID-19 (je bent getest en de uitslag was positief) dan ga je in isolatie. Je blijft dan thuis. Je kunt dan ook niet reizen of op vakantie gaan. Zo kun je anderen niet besmetten en zul je het virus niet verder verspreiden. Klachten die kunnen wijzen op COVID-19 zijn: verkoudheidsklachten (zoals neusverkoudheid, loopneus, niezen, keelpijn) en/of hoesten, benauwdheid, verhoging of koorts of plotseling verlies van reuk en/of smaak (zonder neusverstopping). Het advies is om je te laten testen. Totdat de testuitslag bekend is, blijf je thuis. Als de test positief is betekent dit dat je COVID-19 hebt. De GGD Gemeentelijke Gezondheidsdienst  informeert je dan over de isolatie.  Isolatie kan thuis zijn (thuisisolatie). Mensen die ziek zijn en behandeld worden in een ziekenhuis, gaan in het ziekenhuis in isolatie.

Quarantaine: als je contact hebt gehad met iemand met COVID-19 kun je ziek worden.

Als je in quarantaine gaat, ben je niet ziek. Je bent in contact geweest met iemand die (mogelijk) besmet is. De meeste mensen die ziek worden krijgen de klachten binnen 10 dagen na het laatste contact. Daarom moeten zij gedurende 10 dagen voor de zekerheid thuis blijven, om zo de verspreiding  van het virus tegen te gaan. Je kunt dan ook niet reizen of op vakantie gaan. Als mensen in de quarantaineperiode klachten krijgen, adviseren we om direct een test aan te vragen.

In de volgende situaties is het de bedoeling dat mensen in quarantaine gaan:

  • Als iemand in je huishouden positief is getest, of je hebt nauw contact gehad met een besmette persoon. Voor huisgenoten en nauwe contacten is het mogelijk om zich vanaf dag vijf van de quarantaineperiode te laten testen zonder klachten. Bij een negatieve test hoef je dan niet meer thuis te blijven. Wel is het belangrijk om contact met kwetsbare mensen te vermijden tot en met de tiende dag na het laatste contact met de persoon met COVID-19.
  • Als je in een land/gebied bent geweest dat is aangemerkt als COVID-19-risicogebied, waarvoor een oranje reisadvies geldt.

Na de quarantaine gelden de gebruikelijke regels: thuisblijven en testen bij verkoudheidsklachten, 1,5 meter afstand houden van anderen en regelmatig handen wassen.

Wanneer moet ik de huisarts bellen?

Je belt de huisarts als je zieker wordt, of je medische hulp nodig hebt, bijvoorbeeld als je hoge koorts krijgt of moeilijk ademt. Ga niet naar de huisarts of het ziekenhuis toe, maar bel de huisarts of huisartsenpost.

Herstel na ziekte

Het kan per persoon verschillen hoe lang het duurt voordat je hersteld bent. Hierover is nog niet veel bekend. Sommige mensen ervaren alleen verkoudheidsklachten en herstellen binnen enkele dagen, maar er zijn ook gevallen bekend van mensen die langdurig (vele weken) (verkoudheids)klachten blijven houden. Als je 24 uur geen klachten (koorts, hoesten, verkoudheid) meer hebt, en het is een week nadat je ziek bent geworden, kun je in elk geval geen andere mensen meer besmetten. Mensen die in het ziekenhuis zijn opgenomen, hebben over het algemeen meer tijd nodig om te herstellen. Dit is onder andere afhankelijk van of zij verder gezond zijn.

Long (langdurige) COVID

Een deel van de mensen houdt na een besmetting met SARS-CoV-2 langdurig klachten. Dat wordt ‘Long COVID’ of ‘PASC’ (Post-Acute Sequelae of SARS-CoV-2 Infection) genoemd. Deze klachten kunnen tot enkele weken, maar soms meerdere maanden na een infectie met COVID-19 aanhouden. Lees meer over Long COVID.

Hoeveel mensen zijn er genezen van COVID-19?

Hoeveel mensen er in Nederland zijn genezen van COVID-19, is op dit moment niet bekend. Er is geen meldingsplicht om door te geven dat mensen zijn genezen van de ziekte. We weten wel hoeveel mensen er van de Intensive Care en uit het ziekenhuis zijn ontslagen. De stichting Nationale Intensive Care Evaluatie (NICE) toont op haar website overzichten over alle Nederlandse IC intensive care -patiënten met een COVID-19 infectie in een Nederlandse of Duitse Intensive Care. Bekijk de overzichten van patiënten van de Intensive Care  en van de verpleegafdelingen  van ziekenhuizen.

Wie zijn extra kwetsbaar?

Iedereen kan ernstig ziek worden van het virus, maar sommige mensen hebben meer kans op een ernstig beloop van COVID-19. Lees meer hierover bij risicogroepen.

Kinderen hebben minder klachten 

Kinderen met COVID-19 hebben minder vaak klachten dan volwassenen, blijkt uit onderzoek van het RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu . Ook lijkt het dat zij anderen minder vaak besmetten dan volwassenen. Lees meer over kinderen en COVID-19. 

Meerdere keren ziek 

Sommige mensen worden meer dan één keer besmet met het coronavirus SARS-CoV-2. Bij bekende verkoudheidsvirussen gebeurt het wel vaker dat mensen nog een keer besmet raken. Hoe vaak dit precies voorkomt bij SARS-CoV-2 is nog onduidelijk. Wel weten we dat mensen die opnieuw besmet raken over het algemeen minder ernstig ziek lijken te worden. De meeste mensen met een goede gezondheid bouwen afweer op tegen het virus na de besmetting. We gaan ervan uit dat je na een besmetting met SARS-CoV-2 in elk geval 8 weken beschermd bent tegen een nieuwe infectie. We weten nog niet precies hoe lang iemand precies beschermd is en of de opgebouwde afweer ook bescherming biedt tegen de verschillende varianten van het virus. Ook weten we niet in hoeverre mensen besmettelijk zijn als ze opnieuw een infectie krijgen. 
Het is nog niet mogelijk om harde conclusies te trekken over herbesmetting. Het is belangrijk om de onderzoeken in Nederland en internationaal goed te volgen. Ook het RIVM doet onderzoek. Zo vragen we in Nederland aan GGD’en om een vermoeden van herbesmetting te melden aan het RIVM. Daardoor komen we onder andere te weten hoe vaak herbesmetting voorkomt. Ook doen we verder onderzoek om te kijken of varianten een rol spelen. 
Het beleid in Nederland houdt al rekening met mogelijke herbesmetting. Als je al een keer COVID-19 hebt gehad gaan we er vanuit dat je in ieder geval 8 weken beschermd bent tegen een nieuwe infectie. Is de besmetting langer geleden, dan is het advies: blijf thuis bij klachten en laat je weer testen. 

(Nog) geen behandeling tegen COVID-19

Als je ziek thuis bent, kun je het beste paracetamol nemen. Dit werkt goed tegen pijn en koorts. Andere pijnstillers (NSAID’s: ibuprofen, diclofenac of naproxen) hebben meer bijwerkingen. Daarom is paracetamol veiliger. Paracetamol werkt ook beter tegen koorts dan ibuprofen. 

Voor ernstig zieke patiënten met COVID-19, die moeten worden opgenomen in het ziekenhuis, zijn er verschillende behandelingen mogelijk. Zie het advies Medicamenteuze behandelopties bij patiënten met COVID-19 dat door de Stichting Werkgroep Antibiotica Beleid (SWAB) wordt beheerd.

Voor twee medicijnen is vastgesteld dat die klinisch effect hebben bij opgenomen patiënten met COVID-19:

  • Dexamethason en andere corticosteroïden. Dit zijn middelen die de afweer onderdrukken. Het is aangetoond dat deze middelen de kans op overlijden verminderen bij opgenomen patiënten met COVID-19 die extra zuurstof nodig hebben. Deze middelen worden afgeraden voor mensen met milde klachten, die niet naar het ziekenhuis hoeven of extra zuurstof nodig hebben. Dan kan het medicijn de ziekte namelijk erger maken. Deze medicijnen worden al zeer lang bij patiëntenzorg gebruikt, maar niet vaak bij infectieziekten. 
  • Remdesivir, een antiviraal middel. Dit middel wordt via een infuus toegediend. Het kan het klinisch herstel versnellen bij opgenomen patiënten met COVID-19 die extra zuurstof nodig hebben. Dit middel is in juli 2020 in Europa hiervoor geregistreerd. 

Voor andere antivirale middelen is geen effect aangetoond in grote onderzoeken, die sinds februari 2020 in de hele wereld zijn gestart en waarover is gepubliceerd. In het ziekenhuis kan ook extra zuurstof toegediend worden bij patiënten die erg benauwd zijn of zelfs tijdelijke ondersteuning van de ademhaling via een beademingsmachine op de Intensive Care. Verder krijgen ernstig zieke mensen met COVID-19 bij opname antistollingsmedicatie, omdat er een verhoogd risico is op trombose (bloedstolsels). 

Besmetting en preventie

Je kunt al besmettelijk zijn vlak voordat je klachten hebt. Bijvoorbeeld als je schreeuwt en er kleine druppeltjes met virus uit neus en mond in de lucht komen. Dit kan ook door niezen en hoesten gebeuren. Andere mensen kunnen besmet raken als zij die druppeltjes inademen, of bijvoorbeeld via de handen in de mond, neus of ogen krijgen.  

Als je goed afstand van anderen houdt (minimaal 1,5 meter) en regelmatig goed je handen wast, is de kans dat je besmet raakt door de druppeltjes erg klein. De kans dat je zelf anderen besmet is erg klein als je afstand houdt van anderen, niest en hoest in je elleboog, papieren zakdoekjes gebruikt en thuis blijft als je klachten hebt.

Hoe besmettelijk is het coronavirus SARS-CoV-2

Zonder maatregelen kan een persoon die besmet is met de ‘oude variant’ van het virus gemiddeld 2 tot 4 anderen mensen besmetten. Dit wordt de besmettingsgraad  genoemd. De besmettingsgraad wordt aangegeven met het reproductiegetal. Dat staat voor hoe snel een virus zich verspreidt. (Lees meer over de R0.) 
Inmiddels zijn er meerdere varianten van het virus die rondgaan. De meeste besmettingen in Nederland zijn met de Britse variant. Deze variant is besmettelijker dan de ‘oude’ variant. (Lees meer over de verschillende varianten.)

Maatregelen om verspreiding te voorkomen

Bekijk de basisregels om verspreiding te voorkomen op www.rijksoverheid.nl 
Meer weten over de verspreiding? Bekijk dan de speciale pagina over de verspreiding van het virus. 

Vaccin

Er zijn inmiddels enkele vaccins goedgekeurd voor gebruik in de Europese Unie. Lees meer over de vaccins tegen COVID-19.

 Ook wordt onderzocht of bepaalde bestaande vaccins zouden werken tegen COVID-19:

  • Vaccinatie tegen tuberculose (het BCG Bacille Calmette Guérin -vaccin). Hiervoor is (nog) geen bewijs. Er wordt binnenkort een onderzoek gestart naar de werkzaamheid van het vaccin tegen COVID-19. Op dit moment is het dus nog niet zinvol om het voor risicogroepen of gezondheidsmedewerkers met het BCG-vaccin te vaccineren.
  • Vaccinatie tegen bof, mazelen en rodehond (BMR bof, mazelen,rodehond ). Er is (nog) geen bewijs dat het BMR-vaccin ook werkt tegen coronavirussen. Er is een onderzoek gepubliceerd dat suggereert dat de antistoffen die opgewekt worden door het BMR-vaccin (vooral tegen de rodehond) mogelijk ook zou werken tegen SARS-CoV-2. Deze zogenaamde kruisreagerende antistoffen zijn echter niet aangetoond in het laboratorium. 
    Er is op dit moment onvoldoende bewijs dat een BMR-vaccinatie echt bescherming biedt tegen COVID-19. Daarom is het dus nog niet zinvol om personen, die niet eerder met BMR gevaccineerd zijn, extra te vaccineren.

Griepprik beschermt niet tegen COVID-19

Er is geen bewijs dat mensen die de griepprik hebben gehad, vatbaarder zijn voor het coronavirus SARS-CoV-2. Je weerstand vermindert niet na een griepprik. Ook is er geen bewijs dat de griepprik zelf een grotere kans op COVID-19 geeft. Daarnaast heeft een griepprik geen invloed op hoe erg de klachten zijn, als je ziek wordt. 

Griep en COVID-19

Wat zijn de belangrijkste overeenkomsten en verschillen tussen griep en COVID-19?
Download de infographic

Groepsimmuniteit en de Nederlandse aanpak tegen COVID-19

Het Nederlandse beleid met betrekking tot COVID-19 is gericht op het in stand houden van het Nederlandse zorgsysteem en de bescherming van kwetsbare groepen. De Nederlandse overheid heeft verregaande maatregelen genomen om verdere verspreiding van het coronavirus SARS-CoV-2 tegen te gaan. Geen enkele maatregel kan er op dit moment voor zorgen dat het virus op korte termijn verdwijnt. De meeste mensen die COVID-19 hebben gekregen, herstellen daarvan. De WHO laat weten dat in ieder geval een maand na herstel nog antistoffen in het bloed terug te vinden zijn. Dat betekent dat er in Nederland immuniteit tegen de ziekte wordt opgebouwd. Dat is geen doel op zich, maar een gevolg van het feit dat het virus in Nederland voorkomt. Ook blijkt dat hoe heftiger de infectie is verlopen, hoe hoger het aantal antistoffen in het bloed. Mensen die slechts milde klachten hebben, ontwikkelen minder antistoffen. Daardoor is er twijfel over of mensen met milde klachten wel voldoende immuniteit opbouwen voor COVID-19 en mogelijk nog eens met het virus besmet kunnen raken en overdragen. Dat wordt op dit moment onderzocht, onder anderen met de Pienter corona studie. Op basis van de laatste inzichten wordt het Nederlandse beleid steeds aangepast.